Fren sistemleri, bir aracın güvenliğini doğrudan etkileyen hayati öneme sahip bileşenlerdir. Özellikle kampana fren sistemleri, birçok binek araçta arka tekerleklerde tercih edilen, güvenilirliği ve maliyet avantajı nedeniyle yaygın kullanılan sistemler arasında yer alır. Ancak bu sistemler, disklere göre daha kapalı bir yapıya sahip olduğundan, sorunlar genellikle geç fark edilir ve ihmal edilen bakım işlemleri ciddi güvenlik risklerine yol açabilir.
Bu yazıda, kampana fren sistemlerinin doğru bakımı için dikkat edilmesi gereken adımları, yapılan yaygın hataları ve sürücüler ile ustaların alması gereken önlemleri sizlere anlatıyoruz.
Kampana Fren Sistemi Nedir?
Kampana fren sistemi, iç yüzeyi fren balatalarına temas eden kapalı bir tambur yapısına sahiptir. Frenleme anında balatalar kampana yüzeyine baskı yaparak aracı yavaşlatır. Sistem genellikle geri çekme yayları, baskı yayları, fren silindiri, el freni teli ve pabuçlardan oluşur. Bu parçaların her biri düzenli olarak kontrol edilmeli, temizlenmeli ve gerekirse değiştirilmelidir.
Periyodik Kampana Açma ve Temizlik
Kampana fren sistemlerinde en sık göz ardı edilen bakım işlemlerinden biri, fren kampanalarının periyodik olarak sökülüp iç temizliğinin yapılmamasıdır. Zamanla biriken balata tozu, yüzeyde kirlilik oluşturur ve bu da frenleme performansını olumsuz etkiler.
Dikkat edilmesi gerekenler:
- Kampana her bakımda açılmalı, içi balata spreyi ile temizlenmelidir.
- Balatalar zımpara ile yüzeysel olarak düzeltilmeli, camlaşma varsa değiştirilmelidir.
- Kampana iç çeperindeki parlak ve aşınmış bölgeler gözlemlenmeli; fazla aşınma varsa torna işlemi uygulanmalı veya yenisiyle değiştirilmelidir.
Balatalarda Sık Görülen Sorunlar
Kampana fren balataları zamanla aşınır. Ancak bazı durumlarda, balataların pabuçlarından ayrılması veya frenleme sırasında ses yapması gibi tehlikeli sorunlar meydana gelebilir. Özellikle tutkalla yapıştırılmış balatalar, ısıya maruz kaldığında gevşeyebilir ve yerinden çıkabilir.
Öneriler:
- Mümkünse perçinli balata kullanımı tercih edilmelidir.
- Balataların sabitlenme noktaları (yaylar, vidalar) kontrol edilmeli ve gevşeklik varsa sıkılmalıdır.
- Balataların montajında merkezlenmesine ve fren silindiriyle uyumuna dikkat edilmelidir.
Fren Ayarı Nasıl Doğru Yapılır ?
Kampana frenlerde, balataların kampanaya ideal mesafede durması için fren ayarı yapılmalıdır. Bu işlem genellikle kampananın arka tarafındaki "john deliği" üzerinden tornavida ile gerçekleştirilir. Ayar yapılmadığında fren pedalı boşta kalabilir veya frenleme dengesiz hale gelir.
Fren ayarı sırasında dikkat edilmesi gerekenler:
- Kampana monte edilmeden önce el freni teli gerginliği gözden geçirilmelidir.
- Balatalar yeni ise, kampananın takılması sırasında sıkışma yaşanabilir; ayar vidası yardımıyla açıklık sağlanmalıdır.
- Kampana serbestçe dönüyor ama frenleme zayıfsa, balata-kampana arası fazla olabilir.
Fren Silindiri ve Hidrolik Kaçak Kontrolleri
Fren silindiri, frenleme sırasında balataları kampanaya doğru iter. Bu parça, hidrolik sistemin en uç noktalarından biri olduğundan, sızdırmazlığı hayati önem taşır. Kaçak olan bir silindir, hem frenleme performansını düşürür hem de fren sıvısı eksiltir.
Kontrol ve bakım önerileri:
- Fren silindiri çevresi gözle kontrol edilmeli, yağ sızıntısı olup olmadığına bakılmalıdır.
- Silindir lastiklerinde deformasyon veya çatlama varsa, parça yenisiyle değiştirilmelidir.
- Her bakımda fren sıvısının seviyesi kontrol edilmeli ve gerektiğinde hava alma işlemi yapılmalıdır.
El Freni Mekanizması Önemi
Kampana fren sistemlerinde el freni, balataların mekanik olarak sıkıştırılmasını sağlar. El freni teli zamanla gevşeyebilir veya kopabilir. Bu durumda araç park halindeyken geri kaçma gibi riskler oluşur.
Dikkat edilmesi gereken noktalar:
- El freni kolu çekildiğinde balataların temas edip etmediği kontrol edilmelidir.
- Tel gerginliği ayar cıvatası üzerinden düzenlenmelidir.
- El freni mekanizması, balataların montajıyla entegre çalıştığı için bakım sırasında ihmal edilmemelidir.
Kampana Fren Dikkat Edilmesi Gereken Ek Detaylar
- Fren merkezleri (hidrovak) eğer değiştirildiyse, her iki taraf birlikte yenilenmelidir. Tek taraflı değişim sistem dengesini bozar.
- Yay ve pim mekanizmaları her seferinde kontrol edilmeli, eskiyen yaylar değiştirilmelidir.
- Kampana porya bağlantısı, pas sökücü ve ince gres yağıyla temizlenmeli, kampananın sıkışması önlenmelidir.
- Kullanıcılar bakım sırasında arka fren sisteminin özellikle açılmasını talep etmelidir. Dışarıdan bakarak kampana frenlerin durumu anlaşılamaz.
Sonuç
Kampana fren sisteminin doğru bakımı, sadece parça ömrünü uzatmakla kalmaz, aynı zamanda sürüş güvenliğini doğrudan etkiler. Balataların yerinden çıkması, frenleme sırasında anlık kilitlenmeler veya fren kaybı gibi ciddi sonuçlar doğurabilir.
Ustalar bakım yaparken her iki tarafı da açmalı, görsel temizlikle yetinmemeli; kullanıcılar ise standart bakım sırasında fren sistemine özel ilgi gösterilmesini talep etmelidir. Fren sisteminde ihmal, geri dönüşü olmayan sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle hem kullanıcılar hem de teknik servisler azami dikkat göstermelidi
